3.14 Subwersja

Zobacz opis projektu Daniela Kotowskiego w dziale Transparent.

 

Zobacz pojęcie artywizm w dziale Monitoring.

 

Subwersja (wywrotowość) nazywa otwarty i wciąż aktualizowany zestaw taktyk wycelowanych w podważenie dominujących i znaturalizowanych norm społecznych. Co ważne – działanie subwersyjne osiąga ten efekt dzięki wykorzystaniu narzędzi, których działanie chce podważyć. W wąskim znaczeniu – stosowanym często w krytyce artystycznej – polega na powtórzeniu z przesunięciem zmieniającym znaczenia oryginału i podważającym nie tyle jego treści, ile podającym w wątpliwość samą formułę pierwotnej wypowiedzi. Nie istnieje jednak uniwersalny przepis na wywrotowe działania. Zależą one od rozmaitych kontekstów historycznych, hierarchii i trybów wypowiedzi. Działania wymierzone w kulturę dominującą wyczerpują się i wymagają ciągłych aktualizacji, a kultura dominująca zazwyczaj dąży do przechwycenia kontrkulturowych estetyk i gestów – ich neutralizacji, a nawet jak najszybszego włączenia do obiegu i wykorzystania w celu podtrzymania swojej przewagi. Subwersja bywa mylnie utożsamiana z krytyką. O ile jednak krytyka odsłania, nazywa i podważa dominujący porządek za pomocą narzędzi dyskursywnych, o tyle subwersja częściej bywa aktem, działaniem, gestem – reaktywnie przechwytującym istniejąca strukturę i rozbijającym od środka, konstruującym na odwrót, wywracającym na nice.