5.8 Pomnik księdza Jankowskiego

Ikonoklazm jako nowoczesna praktyka świecka ma tradycje postępowe, których symbolem jest zburzenie imperialnej Kolumny Vendôme przez międzynarodówkę paryskich komunardów w 1871 roku. W ostatnich dekadach w Polsce obrazoburstwo zostało jednak przejęte przez siły konserwatywne, które performans niszczenia publicznych wizerunków wykorzystały do prowadzenia własnej polityki historycznej w przestrzeni publicznej – ujednoznaczniania historii PRL i radykalnego odcinania się od niej. Aby ikonoklazm stał się na powrót gestem progresywnym, musi odchodzić od dominujących i znormalizowanych osi konfliktu (choćby: za czy przeciw pomnikowi smoleńskiemu). Powinien kształtować i odsłaniać konflikty rysujące się wbrew dominującym liniom partyjnym i współdzielonym przez nie wizjom podniosłej historii. Może wówczas odczarowywać znaturalizowanie i niemal powszechną akceptację takich wartości, jak nacjonalizm, militaryzm czy dominacja religii katolickiej w polskiej pamięci i spiżowym krajobrazie.