5. Pomnik

#Pytania

5.4 W jaki sposób upamiętnianie wpływa na społeczne wyobrażenia? → odpowiada Iwona Kurz


#pytania

Biogram: Iwona Kurz.

 

Właściwie należałoby zacząć od tego, że to dynamiczna relacja wzajemna – wyobrażenia wpływają również na upamiętnianie. Nie chodzi tylko o klasyczny dylemat pierwszeństwa, ale też o podkreślenie różnych rodzajów upamiętnień. Te tworzone oddolnie, z inicjatywy lokalnej czy środowiskowej, wynikają przecież z podzielanych przez określoną grupę wyobrażeń na jakiś temat – w Polsce narzuca się przykład upamiętnień Jana Pawła II. Z jednej strony to postać należąca do dominującej narracji tożsamościowej, a z drugiej powstające w wielu gminach i powiatach pomniki, obrazy-ołtarze i tablice pamiątkowe są, czy bywają, wyrazem przekonań podzielanych przez te społeczności.

Upamiętnienie jest gestem podwójnym: jednocześnie w jakiś sposób wywyższa symbolicznie postać lub wydarzenie, potwierdzając ich znaczenie dla społeczności, ale też integruje tę społeczność wokół nich. Tworzy więc pewne przeświadczenia dotyczące historii, które wskazują na symboliczną rangę upamiętnianych osób lub zdarzeń, w efekcie kształtując cały zespół wyobrażeń określających wspólnotę: politycznych (dominacja przedstawień związanych z walką klasową w PRL), społecznych (przewaga mężczyzn nad kobietami na pomnikach), aksjologicznych (dowartościowanie raczej czynu zbrojnego niż społecznego) czy estetycznych (przewaga formy figuratywnej i „wynoszącej”).

Upamiętnienia szybko stają się przezroczyste – nie znaczy to jednak, że nie działają, raczej, że wpisany w nie sens zostaje uwewnętrzniony. Stają się widoczne na nowo w kontekście związanych z nimi świąt lub wówczas, kiedy zmienia się kontekst, a wyobrażenia podlegają jego presji i w efekcie, niekiedy, transformacji.

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce lub konfiguracji usługi.