4. Krajobraz

#Pytania

4.18 Jak historycznie zmieniają się technologie kształtowania krajobrazu? → odpowiada Łukasz Zaremba


#pytania

Biogram: Łukasz Zaremba.

 

Zobacz pojęcie krajobraz.

 

Krajobraz to widok, ale i przedstawienie widoku. Te dwa sposoby istnienia krajobrazu w nowożytnej historii Zachodu należy rozpatrywać wspólnie, co pomaga dostrzec uwikłanie krajobrazu w aktualne operacje polityczne i społeczne.
Historia krajobrazu pokazuje, że może być on medium opresyjnym. Pamiętając, że zachodnia nowożytna tradycja krajobrazu stanowi zaledwie jedną z wielu, można zacząć tę opowieść od renesansowej wizji przestrzeni, stojącej u podstaw malarskiej techniki perspektywy zbieżnej. To przestrzeń matematycznie wyliczalna, abstrakcyjna, uchodząca za obiektywny, bo zewnętrzny punkt widzenia. To zarazem wizja, która pozwala w podbijanych terytoriach zamorskich zobaczyć pustkę i uznać ją za swoją własność. Wizja przestrzeni jest tu bowiem również projektem podmiotu. To on – Europejczyk z krajów zachodnich – w kolonialnych posiadłościach (albo w lokalnych lasach i na polach) wyrysuje geometryczny porządek niezważający na zastany świat. Dominująca forma krajobrazu malarskiego ukonstytuuje się na Zachodzie jako gatunek opowiadający o podboju natury, planety czy Innego.

W publikacji używamy obok siebie lub zamiennie form męskich i żeńskich, a w liczbie mnogiej stosujemy formę żeńskoosobową wymiennie z męskoosobową.

Delikatne odstępstwo od tej tradycji badaczki dostrzegają w pejzażu niderlandzkim: ten, skupiony na terenach miejskich, pozbawia człowieka uprzywilejowanej pozycji i czyni go jednym z obiektów w świecie, który, jak w camerze obscurze, sam rzuca swój obraz na ścianę.
Ale XIX wiek, wiek malarskiego i fotograficznego krajobrazu, to czas wyzyskania tego gatunku do naturalizacji (tyleż w znaczeniu wpisania w naturę, ile uczynienia oczywistym) i estetyzacji takich zjawisk jak uprzemysłowienie miast (wspaniałe widoki zanieczyszczonych portów w malarstwie impresjonistów) czy maszynowy podbój natury (fotografie budowy amerykańskiej kolei wschód-zachód). Krajobrazy – również w formie masowej rozrywki: panoram, dioram i innych urządzeń symulujących ruch lub głębię – umacniają wizję świata jako dostępnego i poddanego oglądowi. Umacnia to podmiot w dogodnej pozycji kontroli nad oglądaną rzeczywistością. Nie inaczej działają popularne projekty współczesne, jak Google Street View –próba uzyskania dostępu do widoków niemal całego świata (znaczące są białe plamy – miejsca niedostępne lub pominięte), udostępnionych nam przez korporację zgodnie z pozornie oczywistymi założeniami o tym, co i jak można zobaczyć (a także, że na wszystko można patrzeć w ten sam sposób). 

Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce lub konfiguracji usługi.