9. Transparent
9.2 „Konstytucja”, Luka Rayski
Plakat Konstytucja autorstwa malarza i grafika Łukasza Rayskiego powstał w 2016 roku na zamówienie Demokracji Ilustrowanej (inicjatywy skupiającej ilustratorów, którzy podjęli się zadania wizualnego przedstawienia demokracji, nowoczesnego patriotyzmu, postawy obywatelskiej). Plakat stał się symbolem fali protestów w obronie systemu sądownictwa w 2017 roku. Funkcjonuje na licencji Creative Commons Zero, jest więc dobrem wspólnym: chętnie modyfikowanym, wszędobylskim i rozpoznawalnym, jak opornik w klapie marynarki podczas stanu wojennego. Sam Rayski interpretuje plakat w kategorii „rekwizytu do performansu”. Jego prezentacja w punkcie wyborczym zinterpretowana została jako gest, którym zająć się może prokuratura. Jest to więc jeden z niewielu czysto typograficznych plakatów, którego eksponowanie może pociągać skutki prawne. Jednocześnie plakat ten – kopiowany i drukowany w różnych formach i rozmiarach – służy do licznych działań w przestrzeni publicznej. Funkcjonuje w formacie naklejki, buttonu, kartki naklejanej w oknach mieszkań i za szybami prywatnych samochodów, jako nadruk na koszulkach, w które – w geście politycznego sprzeciwu – ubierane były pomniki. Nietrudno jest prorokować, że kiedyś Konstytucja trafi do kolekcji muzealnej, stając się zarówno dokumentem wyobraźni politycznej, jak i paradoksów naszych czasów. Proces muzealizacji zawsze jednak trwa dosyć długo. Tęczową flagę od jej autora Gilberta Bakera, który użył jej pierwszy raz na paradzie w latach 70., MoMA zakupiła dopiero w 2015 roku.